Uzun süredir Çanakkale Muharebeleriyle ilgili olarak özellikle yabancı yazarlar olmak üzere okuyorum ve muharebe ortamını, Osmanlı 5.Ordu Komutanı General Liman Von Sanders’i ve Yarbay/Albay Mustafa Kemal’i anlamaya çalışıyorum.
Okumalarımdan elde ettiğim sonuçları şöyle özetleyebilirim:
Çanakkale Muharebeleri çok kanlı geçmiştir.
Muharebelerden sorumlu komutan Alman General Liman Von Sanders, muharebeyi kendi ülkelerin çıkarlarını düşünerek yönetmiştir.
Liman Von Sanders’in kafasında oluşturduğu ve uyguladığı savunma yöntemi zayiatımızı (şehit, yaralı, kayıp sayısını) artırmıştır.
Alman generaller, “sizin ülkenizi savunuyoruz tabi ölü ve yaralı vereceksiniz o bizi ilgilendirmez” anlayışını beyinlerinde taşımışlardır.
Liman Von sanders, kararlı bir komutan çizgisi izlemiştir, kararlarında ısrarcı olmuştur.
Türk komutan ve askerleri çok büyük fedakarlıklar göstermişlerdir.
Çanakkale muharebelerinin Arıburnu ve Anafartalar bölümleri Mustafa Kemal’siz izah edilemez.
Mustafa Kemal’i Çanakkale Muharebelerinden çıkarmak isteyenler ya cahil ya da satılmış alçaklardır.
Mustafa Kemal ile Başkomutan Vekili Enver Paşa, ordunun Türk komutanlarca yönetilesi konusunda sürekli karşı karşıya gelmişlerdir.
Enver Paşa’nın Liman Von Sanders ve diğer Alman komutanları bir diyet olarak muharebenin yönetiminde tuttukları kanaatindeyim.
Okuduğum kitaplardan dört adet alıntı aşağıya çıkarılmıştır.
• 28 Mayıs 1915 günü öğleden sonra Başkomutan Vekili Enver Paşa, yanında Kurmay Binbaşı İsmet (İnönü) Bey ile Kemalyeri’ndeki 19.Tümen Komuta Yerine gelir ve Yarbay Mustafa Kemal’i bugüne kadar göstermiş olduğu kahramanlıktan dolayı takdir eder. Bu görüşmeyi Fahrettin (Altay) (3.Kolordu Kurmay Başkanı) anılarında, “Enver Paşa yanında ismet Bey olduğu halde yanına Mustafa Kemal’i çağırarak belki yarım saat tartıştılar ve bağrıştılar. Ne beni ne de Esat paşa’yı yanlarına aldılar. Daha sonra Rahmetli İnönü’ye bu tartışmanın nedenini sorduğumda ‘Askerlikte olur böyle şeyler’ diyerek tartışmayı kabul etti ama nedenini açıklamadı” diye yazar.
• Güney Grubu (Seddülbahir bölgesi) Komutanı Weber Paşa’nın komutasında yapılan Zığındere muharebeleri (28 Haziran-05 Temmuz 1915) esnasında uzun bir intikalden sonra hazırlıksız ve dinlenmeden muharebeye sokulan 1.Tümenin alay komutanlarından birisi “Bu kadar vatan evladının boş yere taarruzlarla kanlarının dökülmesini ve imha edilmesinin hesabını bu millet bir gün sormayacak mı?” demekten kendini alamamıştır. Bu söze karşın Tümen Komutanı Yarbay Cafer Tayyar ise, “Burada yüz binlerce zayiat verdikten sonra dört kişiyi millet asacakmış… Bundan ne çıkar!” demiştir.
• Mustafa Kemal 22 Mayıs 1932 tarihinde (Ankara’da) bir İngiliz heyetini kabul etmiş ve heyete Çanakkale muharebelerini kastederek şu itirafta bulunmuştur: “Tüm savaş günlerinde iki düşmanla savaşmak zorunda kaldım: Dış düşman ve Türk Yüksek Komutası.”
• Çanakkale muharebelerinde İngilizlerin çıkarma harekatını inceleyen Kurmay Yarbay G.S.Patton (İkinci Dünya Savaşı’nın önemli Amerikalı generallerinden birisi), hazırlamış olduğu raporun en sonunda şunları yazıyor: “Anafartalar’da Türk Ordusu İngiliz Ordusu’nu değil, Von Sanders, Mustafa Kemal ve Yarbay Willmer (Osmanlı Ordusundaki komutanlar); Hamilton’ı, Stopfard’u, Hammersley’i ve Sitwell’i (İngiliz komutanlar) yenmiştir. Bu iki grup komutan yer değiştirmiş olsaydı, çıkarma şimdiki gibi kederli bir bozgun değil, büyük bir başarı örneği olurdu.”
Çanakkale Muharebelerini okuyup öğrenmek isteyenlere, Mustafa Kemal Tutkun’un (Emekli General) Kaynak Yayınları’ndan çıkan “100.Yılında Çanakkale Ruhu 1915”i öneririm. Muharebeler, kroki ve haritalar olmadan anlaşılamaz. Bu kitap, muharebelerin ayrıntılarını, krokileriyle birlikte veren ve akıcı bir dille yazılmış bir eserdir.
