Birinci Dünya Savaşına Osmanlı katılmaya bilir miydi? Böyle bir ihtimal var mıydı? Osmanlıyı Birinci Dünya Savaşına sokanlar yanlış mı yaptı?
Uluslararası değerlendirmelere göre; savaşın amacı: Osmanlı’nın yağmalanması, paylaşılması, boyunduruk altına alınması, bağımsız devletin ortadan kaldırılması, işgali idi. Savaş, Osmanlı’nın varlık yokluk savaşı idi.
Mustafa Kemal’in görüşü: Osmanlı Devleti Almanya’nın yanında savaşa katılmak zorundaydı; başka seçenek yoktu!
Mustafa Kemal, 1.Dünya Savaşı’na girmiş olmamızın zorunluluğundan bahseder ve aydınlarımızın, girişimizin İttihat ve Terakki’nin izlediği tutarsız politikaya bağlanmasına da karşı çıkar.
Lenin Birinci Dünya Savaşı’nı emperyalist bir savaş olarak nitelendirirken, yalnızca İran/Çin/Türkiye’nin bu savaşa gerçek anlamda vatan savunması yapmak için girdiğini, 1915’te Osmanlı Türkiye’sinin Almanya’ya ya da Rusya’ya karşı savaşının anavatan savunması olarak kabul edilmesi gerektiğini belirtir.
Lenin ve Stalin: “Savaşın amacı, Osmanlı’nın paylaşılması, yağmalanması, işgali, bağımsız ülke olarak ortadan kaldırılması olarak açıklanabilir. Osmanlı ezilen bir ülkeydi; anavatanını savunmak, boyunduruk altına düşmemek, işgale uğramamak, devletsiz kalmamak için savaşıyordu.” derler.
1915 yılında yapılan Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisi Yurtdışı Konferansında, “Bugünkü savaş, içerik olarak, sömürgelerin paylaşılması ve rakip ülkelerin yağmalanması için İngiltere-Fransa-Almanya arasında bir savaştır” değerlendirmesi yapılır.
Vahdettin, “Osmanlı’nın savaşa katılması bir tür kazadır; tamamen akılsızca bir davranıştır… Ben tahtta olsaydım bu üzücü olay olmazdı.” der.
Sadrazam/Başbakan Sait Halim Paşa: “En büyük tehlike çarlık Rusya’sından geliyordu. Tarafsızlık, yalnızlık demekti; belki varlığını korumaktan vazgeçmesi şartıyla mümkündü; tarafsızlığın sonucu ölüm bile değil, alçaklığın dibi bir zilletti.” der.
Enver Paşa ya Osmanlı İmparatorluğu’nu genişleterek sürdürme umuduna kapılmıştı ya da Almanya’nın bu yöndeki kışkırtmalarına uygun davranmıştır.
Cemal Paşa’ya göre; 1.Dünya Savaşı’na girişimiz, Osmanlı Türkiye’sinin bağımsızlığı ve İstanbul’un vatan toprağı içinde tutabilmek açısından zorunluydu.
Savaştan sonra açıklanan Alman Dışişleri Bakanlığı belgelerinde, savaşın Almanya tarafından kazanılması halinde Osmanlı İmparatorluğu’nun sömürgeleştirilip topraklarına el konacağı belirtilir.
Sonuç olarak; savaşın en büyük ganimeti Osmanlı topraklarıdır. Osmanlı’nın savaşa girişinin zamanı ve yöntemi tartışılsa dahi, savaş dışı kalması olanaksızdır.
Mustafa kemal’e göre, “savaşa girdikten sonra yönetim açısından yapılan hatalar çoktur. Bir milletin asil güçleri, kendi hayatını ve varlığını savunmak içindir. Fakat kendi varlığını unutup da, kuvvetlerini herhangi bir yabancı amaç için kullanmak kesinlikle doğru değildir.
Hataların tek sorulusu Enver Paşadır. Enver Paşadan başka sorumlu aramak gerekirse, milletin kendisidir. Enver Paşa ölmüştür. Onun emrinde hareket eden kumandanları sorumlu tutmak doğru değildir. Sonra, siyasi sorumlular da bir şekilde ölmüşlerdir. Dolayısıyla sorumlu kalmamıştır.”
