Ahmet Küçükşahin

Lozan Görüşmeleri İçin Heyete Verilen Talimat

Ahmet Küçükşahin

Lozan’a İsmet Paşa Türkiye’nin baş temsilcisi olarak atanırken Dr. Rıza Nur ve Hasan (Saka) beyler de ikinci temsilci seçildiler. Ayrıca 21 danışman, 2 basın danışmanı, 10 da yazman ve çevirmen görevlendirilmiştir. 

Türk Temsil Kurulu Başkanlığına, Lozan’a hareketinden önce kısa bir direktif verilmiştir. Bu direktifin metni şöyledir:

1. Doğu Sınırı: Ermeni devleti kurulmayacak. Müttefikler ısrar ederse müzakerelere son verilecek.  

2. Irak Sınırı: Süleymaniye, Kerkük ve Musul talep edilecek ve yeni ortaya çıkacak durumlar hakkında Ankara’nın talimatı beklenecek.   

3. Suriye Sınırı: Bu sınırın düzeltilmesine çalışılacak. 

4. Ege Adaları: Duruma göre hareket edilecek, kıyılarımıza pek yakın ufak-büyük bütün adalar mutlaka

elde edilecek, başarı sağlanamazsa Ankara’dan sorulacak.

5. Doğu Trakya’nın Batı Sınırı: 1914 sınırının elde edilmesine çalışılacak.

6. Batı Trakya: Misak-ı Milli çerçevesinde belirlenecek (yani halk oylamasına sunulacak). 

7. Boğazlar ve Gelibolu: Yabancı güç kabul edilmeyecek. Müzakereler kesilme noktasına geldiğinde Ankara bilgilendirilecek. 

8. Kapitülasyonlar: Hiçbir koşulda kapitülasyonlar kabul edilmeyecek. Heyetin gerekirse müzakereleri kesme yetkisi olacak.  

9. Azınlıklar: Nüfus mübadelesi ile çözülecek.

10. Osmanlı Borçları: Yeni oluşan devletler arasında bölüştürülecek. Tazminatı kabul etmesi durumunda Yunanistan’ın borçlarından vazgeçilecek. Bu sağlanmazsa konu 20 yıllığına ertelenecek.   

11. Ordu ve Donanma: Hiçbir kısıtlama kabul edilmeyecek. 

12. Yabancı Kurumlar: Türk yasalarına tabi olacak.  

13. Türkiye’den ayrılan ülkeler için Misak-ı Millinin birinci maddesi uygulanacak. 

14. İslami Kurumların ve Vakıfların Hakları: Eski anlaşmalara göre sağlanacaktır. 

Sonuç alarak, verilen talimattan şunlar anlaşılmaktadır: Lozan görüşmelerinin çerçevesi Ankara Hükümeti tarafından belirlenmiş ve o günün imkanları dahilinde kontrol altında tutulmuştur.

Görüşmelerde iki konu en kritik konu olarak seçilmiştir. Birincisi Doğu Anadolu’da Ermeni devletinin kurulmaması, ikincisi kapitülasyonların kaldırılmasıdır. 

Lozan görüşmelerinde Türkiye’nin hedefi, Türkiye’nin yenilmiş ve Sevres Anlaşmasını imzalamış Osmanlı İmparatorluğu olmayıp, bağımsızlığı için savaşmış, Lozan’da yalvarmaya gelmeyen yeni bir devlet olduğunu kanıtlamaktı. 

Türk heyetinin Lozan’daki amacı ise, savaş alanında kazanılan askeri zafere diplomatik biz zafer eklemekti. 

Yazarın Diğer Yazıları