Cumhuriyetin ilan edildiği bugün (29 Ekim), milli bayram olarak kabul edilmiş bir gündür. Cumhuriyetin değerini bilmek ve unutmamak adına her yıl kutlamaya çalışıyoruz.
Cumhuriyetle ilgili tarihi süreç şöyle gelişmiştir.
22 Haziran 1919, Amasya Genelgesi
“Milletin istiklalini (geleceğini) yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır"
23 Temmuz 1919, Erzurum Kongre Kararı
“Kuvayi Milliye'yi (Ulusal Kuvvetleri) etken ve ulusal iradeyi egemen kılmak temel ilkedir”
04 Eylül 1919, Sivas Kongre Kararı
-“Kuva-yı Milliye’yi (Ulusal Kuvveti) tek kuvvet tanımak ve milli iradeyi hâkim kılmak temel esastır”
-“Milli iradeyi temsil etmek üzere, Meclis-i Mebusan’ın (millet meclisinin) derhal toplanması mecburidir”
07 Şubat 1921, Ankara, 1921 Anayasası (Teşkilat-ı Esasiye)
“Madde 1- Hakimiyet bilâ kaydü şart (kayıtsız şartsız) milletindir. İdare usulü (şekli) halkın mukadderatını bizzat ve bilfiil idare etmesi esasına müstenittir (dayanır)”
29 Ekim 1923, Ankara, Cumhuriyetin İlanı
“Hâkimiyet, bilâkaydü şart (kayıtsız şartsız) Milletindir. İdare usûlü (şekli) halkın mukadderatını bizzat ve bilfiil idare etmesi esasına müstenittir (dayanır). Türkiye Devletinin şekl-i Hükûmeti (hükümet şekli), Cumhuriyettir”.
1924 Anayasası Madde 1.- Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir.
1960 Anayasası Madde 1- Türkiye Devleti Bir Cumhuriyettir.
1982 Anayasası Madde 1- Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir.
“Cumhuriyet”, Türkçeye Arapçadan geçen bir kelimedir. Kelime anlamı olarak ‘Bütün halkın idaresi’ anlamına gelmektedir. Köken olarak, ‘cumhur’dan, yani halktan türetilmiştir.
Cumhuriyette egemenlik; kral, kraliçe, padişah, sultan gibi tek bir kişiye ait değil, yalnız ve yalnız halka aittir. Halk da bu egemenlik hakkını belirli zaman aralıklarından seçim yaparak, oy vererek, yine halktan olan kendi yöneticilerini kendisi seçerek gerçekleştirir.
Cumhuriyetçi devlet biçiminde, vatandaşların kendi oyları ve arzuları ile seçtikleri temsilcileri, devleti halk adına idare eder. Genellikle, saltanat ya da hanedan yönetimi içermeyen, toplumun bir krala ya da gruba itaat etmediği, tabi olmadığı yönetimlere cumhuriyet denir.
Sonuç olarak, halkın kendisi için kararlar alması ve uygulaması rejimi olan Cumhuriyet, kurtuluş mücadelesinin esasını teşkil etmiş ve 1919 yılından itibaren zaten uygulanmakta idi. Kurtuluş savaşı bu yöntemle kazanılmıştır. 29 Ekin 1923 günü ise, bunun adı konarak kayda geçirilmiştir.
Tekrar kutlu olsun.
